10 دقیقه
گزارش بلک‌راک بر دلارزدایی و استراتژی‌های جدید ذخایر ارزی تاکید دارد
در تغییری بزرگ برای بازارهای مالی جهانی، شرکت بلک‌راک – بزرگ‌ترین مدیر دارایی جهان با حدود ۱۲.۵ تریلیون دلار دارایی تحت مدیریت – در گزارش جولای ۲۰۲۵ خود به تسریع روند خروج از دلار آمریکا تاکید کرده است. این پدیده که با عنوان «دلارزدایی» شناخته می‌شود، اکنون محور اصلی تصمیم‌گیری‌های بانک‌های مرکزی در مواجهه با چالش‌های اقتصادی و ژئوپولتیکی به شمار می‌رود. در حالی که طلا همچنان به عنوان اصلی‌ترین گزینه جایگزین مطرح است، بیت‌کوین نیز تدریجاً در مباحث راهبردی ذخائر ارزی جای می‌گیرد.
دلارزدایی از نظریه تا عمل
طبق گزارش بلک‌راک، بانک‌های مرکزی مهم جهان به طور فزاینده‌ای به تجدیدنظر در وابستگی خود به دلار آمریکا می‌پردازند. این تغییر راهبردی تحت تأثیر افزایش تنش‌های جهانی، تورم پایدار و تردیدهای مجدد نسبت به ثبات مالی آمریکا اتفاق می‌افتد.
تضعیف ارزش دلار طی شش ماه گذشته شدید بوده و بیش از ۱۰ درصد کاهش داشته است؛ موضوعی که از دهه ۷۰ میلادی یعنی پایان استاندارد طلا بی‌سابقه بوده است. این افت چشمگیر موجب شده تقاضا برای دارایی‌های جایگزین مانند طلا و ارزهای دیجیتال نظیر بیت‌کوین افزایش یابد.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور پیشین آمریکا نیز به این روند اذعان داشته و گفته است که اگرچه از دلار قوی حمایت می‌کند، اما ضعف دلار می‌تواند مزایای اقتصادی به همراه داشته باشد. با کاهش ارزش دلار، دارایی‌های رمزنگاری‌شده که بر مبنای دلار قیمت‌گذاری می‌شوند برای سرمایه‌گذاران بین‌المللی جذاب‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر می‌شوند؛ امری که ممکن است اعتماد به ارزهای فیات را تضعیف و علاقه به جایگزین‌های غیرمتمرکز را تقویت کند.
افزایش ذخایر طلای بانک‌های مرکزی همگام با تغییر چشم‌انداز ذخایر
تاثیر دلارزدایی در اقدامات بانک‌های مرکزی مشهود است؛ تنها در سال ۲۰۲۴، بانک‌های مرکزی بیش از ۱۰۰۰ تن طلا خریداری کردند؛ رقمی بیش از دو برابر میانگین ده سال گذشته. در نتیجه، ذخایر رسمی طلای جهان به حدود ۳۶ هزار تن رسیده است که در نیم قرن اخیر بی‌سابقه بوده است.
در حال حاضر، طلا حدود ۲۰ درصد از مجموع دارایی‌های ذخیره‌ای جهان را تشکیل می‌دهد، در حالی که سهم دلار آمریکا به ۴۶ درصد رسیده است. سهم یورو ۱۶ درصد و سایر ارزها ۱۸ درصد است (طبق داده‌های Business Insider).
طلا همچنان محور اصلی سبدهای ذخایر بانک‌های مرکزی باقی مانده و نقش مهمی در محافظت از تورم و ریسک‌های ژئوپولتیک ایفا می‌کند. با این حال، بلک‌راک گزارش داده که نام بیت‌کوین (BTC) به دفعات بیشتری در جلسات رسمی درباره آینده ذخایر دولتی مطرح می‌شود.
ویژگی‌های غیرمتمرکز بودن، سقف عرضه مشخص و استقلال بیت‌کوین از کنترل دولت‌ها موجب شده برخی آن را راهبردی تلقی کنند. اگرچه بانک‌های مرکزی هنوز به صورت قابل ملاحظه‌ای بیت‌کوین به ترازنامه خود نیفزوده‌اند، ولی ورود این دارایی به تحلیل‌های سیاست‌گذاری، نشانه‌ای از آغاز عصری تازه در مدیریت ذخایر است.
رشد شدید تقاضای طلا و رمزارزها: روندها و پویایی بازار
افزایش تاریخی خرید طلای بانک‌های مرکزی
موج خرید طلا از سوی بانک‌های مرکزی تا ابتدای ۲۰۲۵ نیز ادامه یافت و فقط در سه ماهه نخست سال، بیش از ۲۴۴ تن طلا خریداری شد. ETFهای مبتنی بر طلا نیز شاهد جذب سرمایه‌ای نزدیک به ۳۰ میلیارد دلار شدند؛ بالاترین میزان از سال ۲۰۲۰ تاکنون.
براساس به‌روزرسانی شورای جهانی طلا (می ۲۰۲۵)، بانک‌های مرکزی در ماه مذکور بالغ بر ۲۰ تن طلا به طور خالص خریداری کردند که بیشترین سهم متعلق به قزاقستان با ۷ تن بود و ترکیه و لهستان هر کدام ۶ تن افزودند. همچنین، طبق یک نظرسنجی، ۹۵ درصد مدیران ذخایر انتظار دارند میزان ذخایر طلای جهانی در سال آینده نیز بیشتر شود.
تقریباً نیمی از مدیران تمایل به افزایش ذخایر طلای کشورشان دارند و بیش از ۷۰ درصد آنها طی پنج سال آینده برنامه کاهش وابستگی به دلار و تقویت ذخایر در قالب طلا، یورو یا یوان چین را دنبال می‌کنند.
اقتصادهای نوظهور مانند آذربایجان، چین و ایران همواره از فعال‌ترین خریداران طلا بوده‌اند؛ اغلب به منظور حفاظت از ثروت ملی در برابر تحریم یا نوسانات نرخ ارز. در آوریل ۲۰۲۵، قیمت جهانی طلا به رکورد ۳,۵۰۰ دلار به ازای هر اونس رسید. به گزارش موسسه Metals Focus، ارزش خرید رسمی طلای کشورهای جهان در سال جاری نزدیک به ۸۰ میلیارد دلار بوده و با ادامه نااطمینانی‌های ژئوپولتیکی و مالی، احتمال رشد بیشتر نیز وجود دارد.
بانک مرکزی چین به طور خاص نقش مهمی ایفا کرده به‌طوری‌که ذخایر طلای خود را از حدود ۲,۰۰۰ تن در پایان ۲۰۲۲ به ۲,۲۹۹ تن تا نیمه ۲۰۲۵ افزایش داده است. برخی تحلیل‌گران معتقدند ذخایر واقعی چین حتی بالاتر باشد.
این روند فزاینده تجمع طلا با دوره فروش خالص پایان دهه ۱۹۹۰ تفاوت چشمگیری دارد. از ۲۰۲۳ تاکنون، بانک‌های مرکزی حدود یک‌چهارم تقاضای جهانی طلا را تشکیل داده‌اند و با سرعتی بیش از سرمایه‌گذاران ETF به خرید ادامه می‌دهند. در پنج سال اخیر، بانک‌های مرکزی نزدیک به یک هشتم کل طلای استخراج‌شده جدید جهان را جذب کرده‌اند؛ نشانه‌ای از عزم جدی برای تقویت ذخایر ملی.
.avif)
ورود بیت‌کوین به معادلات ذخیره دارایی
در حالی که جایگاه طلا مشخص است، بیت‌کوین به طور روزافزون به عنوان مکملی بالقوه در ترکیب دارایی‌های ذخیره‌ای شناخته می‌شود. رشد این رمزارز به عنوان ذخیره ارزش دیجیتال – با سقف عرضه و مصونیت از مداخلات سیاسی – توجه سیاست‌گذاران جهان را جلب کرده است.
در ژانویه ۲۰۲۵، بانک مرکزی چک با آغاز پژوهشی رسمی، نقش احتمالی بیت‌کوین را در سبد ذخایر بررسی و تخصیص نهایتاً تا ۵ درصد دارایی‌ها را پیشنهاد کرد. در سوئیس نیز کمپین‌هایی برای اختصاص ۱ تا ۲ درصد ذخایر ملی به بیت‌کوین شکل گرفته است.
با این حال، پذیرش رمزارزها توسط بانک‌های مرکزی هنوز در مراحل اولیه است. نظرسنجی انتشاریافته توسط Central Banking Publications (۲۰۲۵) نشان می‌دهد هیچ یک از ۹۱ بانک مرکزی بررسی‌شده – با مجموع ۷ تریلیون دلار ذخیره – در حال حاضر بیت‌کوین را نگهداری نمی‌کنند و فقط ۲ درصد تمایل به سرمایه‌گذاری در کریپتو تا ده سال آینده داشته‌اند؛ کاهشی قابل توجه نسبت به ۱۶ درصد سال قبل.
ارزیابی مشابه OMFIF نیز تایید می‌کند که ۹۳ درصد بانکداران مرکزی قصد ورود به دارایی‌های دیجیتال را ندارند.
این تردیدها عمدتاً به علت نوسان شدید قیمت، ابهامات تامین نقدشوندگی در دوران بحران و چالش‌های نگهداری امن و امنیت سایبری است. افزون بر آن، چارچوب‌های قانونی یا سیاست‌های سرمایه‌گذاری محتاطانه بسیاری بانک‌های مرکزی نیز مانع ورود به رمزارزهاست.
با این حال، مطرح شدن بیت‌کوین حتی در سطح مباحث رسمی، بیانگر تغییر در آگاهی نهادی و شاید پذیرش تدریجی در آینده است.
گام‌های رسمی برخی دولت‌ها در پذیرش بیت‌کوین به عنوان ذخیره
اگرچه پذیرش وسیع بیت‌کوین توسط بانک‌های مرکزی در کوتاه‌مدت محتمل نیست، برخی دولت‌ها اقدامات اولیه برای تخصیص ذخایر بیت‌کوین را آغاز کرده‌اند. در مارس ۲۰۲۵، دولت آمریکا «ذخیره راهبردی بیت‌کوین» را با حدود ۲۰۰,۰۰۰ واحد از ارزهای ضبط‌شده ایجاد کرد که تحت مدیریت خزانه‌داری قرار دارد. ایالت تگزاس نیز ۱۰ میلیون دلار به ذخیره بیت‌کوین استانی اختصاص داد و وزارت دارایی پاکستان برنامه‌ریزی برای تشکیل پرتفوی ملی بیت‌کوین را اعلام کرد.
نمونه بارز آن السالوادور است که اکنون بیش از ۶,۰۰۰ بیت‌کوین در اختیار دارد. در بوتان سهم بیت‌کوین از تولید ناخالص داخلی به ۲۸ درصد نزدیک شده و نشان می‌دهد کشورهای دارای منابع طبیعی غنی و انرژی ارزان ممکن است از مزایای رمزارز به‌عنوان پشتوانه بهره‌مند شوند.
افزایش ارزش و مشروعیت نهادی بیت‌کوین
رشد چشمگیر بیت‌کوین در سال ۲۰۲۵ این دارایی را بیش از پیش به موضوع روز بازارهای مالی بدل ساخته است. در ۱۴ ژوئیه، بهای این رمزارز به ۱۲۳,۰۰۰ دلار رسید که نشانگر رشد ۷۵ درصدی از اواخر ۲۰۲۴ است. ورود سرمایه‌های نهادی – بیش از ۵۰ میلیارد دلار به رهبری ETF بیت‌کوین iShares بلک‌راک که اکنون ارزش آن به ۸۰ میلیارد دلار رسیده – عامل اصلی این جهش بوده است.
جالب اینکه عملکرد ETFهای بیت‌کوین حتی از نخستین موفقیت ETFهای طلا نیز پیشی گرفته و روند پذیرش دارایی دیجیتال در سبدهای نهادی را شتاب بخشیده است. قیمت بیت‌کوین در ۲۶ ژوئیه حوالی ۱۱۸,۰۰۰ دلار تثبیت شد که حدود ۱۰ درصد افزایش ماهانه محسوب می‌شود.
این رشد همزمان با تصویب قوانین جدید آمریکا بود که فضای بازار دارایی دیجیتال را شفاف‌تر ساخته است. معرفی قوانین کلیدی مانند CLARITY Act و GENIUS Act، طبقه‌بندی انواع دارایی دیجیتال و چارچوب حقوقی معاملات را به طور روشن‌تر تعریف نموده است. مخالفت با راه‌اندازی ارز دیجیتال ملی آمریکا نیز موقعیت منحصر‌به‌فرد بیت‌کوین را به عنوان دارایی غیرمتمرکز تقویت می‌کند.
به گفته شرکت VanEck، نوسان بیت‌کوین که همواره چالش‌زا بود، اکنون نسبت به بازار سهام کاهش یافته و جایگاه بیت‌کوین به‌عنوان ذخیره ارزش را تقویت می‌نماید. با بازنگری بانک‌های مرکزی و سرمایه‌گذاران نهادی در چارچوب ذخایر، توسعه و قانون‌گذاری شفاف‌تر دارایی‌های دیجیتال نقشی کلیدی در آینده مدیریت ذخایر خواهد داشت.
آینده بیت‌کوین و طلا در ذخایر بانک‌های مرکزی
هرچند بیت‌کوین در حال حاضر نقش اندکی در ذخایر بانک‌های مرکزی دارد، اما افزایش حضور آن در استراتژی‌های نهادی و ملی، نشانه‌ای از آغاز یک تحول بلندمدت است. در حالی که طلا همچنان معیار اصلی ذخایر به شمار می‌رود، دارایی‌های دیجیتال و رمزارزها به رهبری بیت‌کوین در حال تثبیت جایگاه خود به عنوان رقیب جدی – به‌ویژه در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی و ارزی – هستند.
این تحولات برای فعالان بازار رمزارز و تحلیل‌گران اقتصادی، فرصت‌ها و پیچیدگی‌های جدیدی را نمایان ساخته است. با افزایش تقاضا برای بیت‌کوین و طلا از سوی سرمایه‌گذاران نهادی و دولت‌ها، ساختار جهانی ذخایر وارد دوره‌ای تحول‌آفرین خواهد شد؛ دوره‌ای مبتنی بر تنوع‌بخشی، دیجیتالی شدن و جستجوی تاب‌آوری در نظام اقتصادی متغیر.
منبع: crypto
.avif)
نظرات