تأثیر مصرف الکل بر روند بهبود آسیب های ورزشی و جسمانی

بهبود پس از آسیب دیدگی تنها به زمان، استراحت و فیزیوتراپی محدود نمی‌شود؛ یکی از عوامل مهمی که اغلب در برنامه‌های درمانی نادیده گرفته می‌شود، مصرف الکل است. قهرمانان سرشناس ورزشی مانند بن استوکس، کاپیتان تیم ملی کریکت انگلیس، در دوران نقاهت از مصرف الکل خودداری می‌کنند تا روند بازگشتشان به اوج توانایی تسریع یابد. پژوهش‌های علمی جدید به‌وضوح نشان می‌دهد حتی مصرف متوسط الکل می‌تواند روند بهبود آسیب را به‌طور قابل توجهی کند کرده و بر ترمیم عضلات، بازسازی بافت‌ها و تعادل هورمونی تأثیر منفی بگذارد.

نقش الکل در بهبود آسیب‌ها از دیدگاه علمی بدن انسان برای ترمیم پس از آسیب، مجموعه‌ای از فرایندهای پیچیده را به کار می‌گیرد؛ چه این آسیب ناشی از ورزش باشد، چه جراحی یا ضربه فیزیکی. ورود الکل به این معادله، تعادل این فرایندهای حیاتی را بر هم زده و طول دوره درمان را افزایش می‌دهد. شواهد بالینی فراوانی نقش مخرب الکل در دوره بازتوانی و بهبود آسیب‌ها را تایید می‌کند.

پنج اثر عمده الکل بر کند شدن روند بهبودی ۱. تضعیف سیستم ایمنی و ترمیم بافت‌ها مصرف الکل کارایی سیستم ایمنی را برای فعال‌سازی مکانیزم‌های درمانی در محل آسیب کاهش می‌دهد. سلول‌های ایمنی که مسئول حذف بافت‌های آسیب‌دیده و آغاز فرایند بهبود هستند، با حضور الکل عملکرد بهینه ندارند. نتیجه این امر، کند شدن بازسازی عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها و افزایش مدت التهاب و درد است. مصرف زیاد الکل (معمولاً بیش از چهار یا پنج نوشیدنی پشت سر هم)، سیستم ایمنی را به شدت سرکوب می‌کند؛ حتی مقادیر کم نیز روند ترمیم بافتی را کند و میزان التهاب را افزایش می‌دهد.

۲. اختلال در سنتز پروتئین‌های عضلانی بهبود آسیب‌های عضلانی به عملکرد مؤثر بدن در ساخت پروتئین‌های عضلانی جدید وابسته است. مطالعات بالینی نشان داده‌اند که حتی مصرف متوسط الکل می‌تواند این روند را مختل نماید. سنتز پروتئین عضله تا ۳۷ درصد در ۲۴ تا ۴۸ ساعت پس از نوشیدن کاهش می‌یابد و این موضوع باعث ضعف، درد ادامه‌دار و افزایش ریسک آسیب مجدد می‌شود.

۳. کاهش سرعت بهبود استخوان و بافت‌های همبند استخوان‌ها، تاندون‌ها و رباط‌ها برای ترمیم، سیگنال‌های شیمیایی ارسال می‌کنند تا واکنش‌های طبیعی بدن فعال شود. مصرف الکل این سیگنال‌ها را مختل کرده و فرآیند بهبود را آهسته‌تر می‌کند. نتیجه چنین اختلالی، افزایش تورم و باقی ماندن اثرات جای زخم است. مثلاً بهبود شکستگی استخوان در صورت مصرف الکل ممکن است یک تا دو هفته بیشتر طول بکشد و درمان کشیدگی‌ها یا رگ به رگ شدن‌ها نیز ممکن است هفته‌ها به تعویق افتد.

۴. اختلال در تعادل هورمونی مورد نیاز برای بازسازی هورمون‌هایی مانند تستوسترون و هورمون رشد برای بازسازی بافت و عضله حیاتی هستند. مصرف الکل می‌تواند این هورمون‌ها را کاهش داده، توان بدن برای ترمیم پس از آسیب را مختل کند. همچنین، الکل سطح کورتیزول (هورمون استرس اصلی) را بالا می‌برد که باعث کاهش منابع بدن برای بهبود و از بین رفتن توده عضلانی سالم می‌شود؛ در نتیجه، روند بازگشت به حالت عادی دشوارتر می‌گردد.

۵. افزایش احتمال آسیب مجدد برای حرکات هماهنگ و ایمن، ارتباط دقیق بین مغز و سیستم اسکلتی-عضلانی ضروری است. الکل حتی در مقادیر متوسط، این ارتباط را مختل و تعادل و واکنش‌ها را کند می‌کند و احتمال آسیب مجدد را بالا می‌برد. این تأثیرات ممکن است تا چند روز باقی بماند و افراد فعال و ورزشکاران را در دوره حساس بازتوانی در معرض خطر بیشتری قرار دهد.

توصیه‌های مبتنی بر شواهد در مورد مصرف الکل و دوره بازتوانی تحقیقات پزشکی ورزشی و فیزیولوژی بدن تأکید دارد که «مقدار بی‌خطری» برای مصرف الکل در دوران نقاهت وجود ندارد. هم زیاده‌روی در نوشیدن و هم مصرف منظم و متوسط می‌تواند بخش‌های مختلف فرآیند ترمیم را مختل کند؛ در نهایت، نتیجه مطلوب بهبود را به تاخیر می‌اندازد و ریسک آسیب مجدد را بالا می‌برد.

تصمیم بن استوکس برای پرهیز کامل از الکل طی دوران بهبود آسیب، رویکردی مبتنی بر شواهد است و می‌تواند الگویی برای سایر افرادی باشد که خواستار بهبودی سریع و کامل هستند.

پیامدها برای ورزشکاران و افراد فعال چه ورزشکار حرفه‌ای باشید و چه مبتدی، اصل یکسان است؛ هر میزان مصرف الکل می‌تواند روند بازیابی بدن را مختل کند. حتی مقادیر کم می‌تواند اثر تجمعی داشته باشد و فرآیند طبیعی بهبود آسیب‌های ورزشی یا جسمانی را دچار اختلال کند. این مسأله برای کسانی که هدفشان بازگشت سریع و ایمن به فعالیت و مسابقه است، اهمیت ویژه‌ای دارد.

جمع‌بندی شواهد فعلی نشان می‌دهد که پرهیز از مصرف الکل یکی از موثرترین تصمیم‌ها برای تسریع و بهبود کامل پس از آسیب است. پیامدهای فیزیولوژیکی الکل—از تضعیف ایمنی و کند شدن ترمیم بافت تا اختلال هورمونی و کاهش هماهنگی—همگی می‌تواند به طولانی‌تر شدن دوره نقاهت منجر شود. توصیه متخصصان به ویژه برای ورزشکاران و افراد فعال، کاهش حداکثری یا حذف کامل الکل در دوران بازتوانی است؛ زیرا کنار گذاشتن حتی یک نوشیدنی می‌تواند در مسیر سلامت و بازگشت کامل به زندگی عادی تفاوت چشمگیری ایجاد کند.