نقش کلیدی تغذیه سالم در پیشگیری از دمانس

انتخاب‌های تغذیه‌ای؛ عامل مؤثر در پیشگیری از دمانس

مطالعه‌ای جامع که توسط پژوهشگران دانشگاه یانسه کره جنوبی انجام شده است، شواهد قابل توجهی ارائه می‌دهد که رعایت چهار رژیم غذایی سالم می‌تواند به طور معناداری خطر ابتلا به دمانس را کاهش دهد؛ بیماری‌ای که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار می‌دهد. با افزایش جمعیت سالمند در جهان، پیشگیری از دمانس به یکی از اولویت‌های اساسی سلامت عمومی تبدیل شده و دانشمندان به‌دنبال شناسایی عوامل قابل تغییر برای کاهش این ریسک هستند.

بررسی مطالعه: ارزیابی ارتباط رژیم غذایی با دمانس در بلندمدت

در این پژوهش، اطلاعات تغذیه‌ای ۱۳۱٬۲۰۹ بزرگسال ۴۰ تا ۶۹ ساله با استفاده از یک پایگاه داده وسیع سلامت جمع‌آوری شد. رژیم غذایی شرکت‌کنندگان، بر اساس چهار الگوی تغذیه‌ای معتبر شامل رژیم مدیترانه‌ای (MEDAS)، رژیم MIND، شاخص غذایی پیشنهادی (RFS) و شاخص جایگزین تغذیه سالم (AHEI)، ارزیابی شد. پیگیری شرکت‌کنندگان به طور متوسط بیش از ۱۳.۵ سال ادامه داشت، که امکان بررسی دقیق ارتباط طولانی‌مدت بین نوع تغذیه و شروع دمانس را فراهم نمود.

نتایج نشان داد افرادی که به طور مداوم از هر یک از این چهار الگوی سالم غذایی پیروی می‌کردند، کاهش قابل توجه ۲۱ تا ۲۸ درصدی در ریسک دمانس نسبت به کسانی که میزان پایینی از پیروی داشتند را تجربه کردند. بیشترین کاهش ریسک در میان افرادی مشاهده شد که بالاترین امتیاز را در شاخص غذایی پیشنهادی کسب کرده بودند و پس از آن، پیروان رژیم MIND که برای مقابله با بیماری‌هایی مانند آلزایمر طراحی شده، در رتبه دوم قرار گرفتند.

التهاب تغذیه‌ای و سلامت مغز

در مقابل، پژوهشگران با استفاده از شاخص التهابی رژیم غذایی (EDII) نیز رژیم‌ها را ارزیابی کردند. رژیم‌های غذایی با امتیاز التهابی بالاتر — شامل غذاهای فرآوری‌شده، گوشت قرمز و غذاهای سرخ‌شده — با افزایش ۳۰ درصدی ریسک دمانس همراه بودند. این یافته فرضیه‌هایی را تقویت می‌کند که نشان می‌دهد التهاب مزمن، به ویژه ناشی از رژیم غذایی ناسالم، می‌تواند روندهای عصبی زوال‌آور را تسریع کند.

چهار رژیم غذایی سالم مورد مطالعه، تأکید بر غلات کامل، میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، آجیل و مرغ داشته و مصرف گوشت قرمز، گوشت فرآوری‌شده، لبنیات پرچرب و غذاهای سرخ‌شده را محدود یا توصیه به پرهیز از آن‌ها می‌کنند. دانشمندان معتقدند این انتخاب‌های غذایی غنی از مواد مغذی و ضدالتهاب، ممکن است از مغز در برابر استرس اکسیداتیو محافظت کند و انعطاف‌پذیری شناختی افراد سالمند را افزایش دهد.

تأثیرات در سنین، جنسیت و وزن‌های مختلف

اثرات محافظتی رژیم غذایی در میان سالمندان و زنان بیشتر مشاهده شد و بر اساس وضعیت چاقی نیز متفاوت بود، که نشان می‌دهد ویژگی‌های فردی می‌تواند با شیوه تغذیه‌ای تعامل داشته و بر سلامت مغز تأثیرگذار باشد. پژوهشگران معتقدند یافته‌های آن‌ها اهمیت تدوین راهبردهای تغذیه‌ای اختصاصی برای گروه‌های پرخطر را برجسته می‌کند.

«با توجه به نبود درمان قطعی برای دمانس، نتایج ما نشان می‌دهد که مداخلات تغذیه‌ای با تمرکز بر کیفیت کلی و مواد غذایی ضدالتهاب می‌تواند راهی امیدبخش برای پیشگیری از دمانس، به ویژه در گروه‌های آسیب‌پذیر باشد.»

اهمیت غذا در کنار سایر عوامل خطر

اگرچه عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و محیطی مانند سابقه خانوادگی، فعالیت بدنی و خواب نیز در افزایش ریسک دمانس نقش دارند، اما این مطالعه تأکید می‌کند که رژیم غذایی یکی از قابل‌تغییرترین فاکتورها است. محققان در این پژوهش با مقایسه چندین الگوی غذایی و پیگیری طولانی‌مدت، برخی ضعف‌های مطالعات پیشین مانند اتکا به امتیاز واحد رژیمی و داده‌های کوتاه‌مدت را برطرف کرده‌اند.

با این حال، این تحقیق هنوز قادر به اثبات قطعی ارتباط علت و معلولی نیست و تمامی مکانیزم‌های تاثیر غذا بر مغز به طور کامل مشخص نشده است. مطالعات بیشتر برای درک بهتر مسیرهای بیولوژیک تاثیر مواد غذایی بر پیری مغز و تدوین راهنماهای عمومی سلامت ضروری است.

جمع‌بندی

این پژوهش پیشگامانه شواهد محکمی ارائه می‌دهد که پیروی مستمر از الگوهای غذایی سالم و گیاهی می‌تواند به طور قابل توجهی خطر بروز دمانس از جمله آلزایمر و بیماری‌های عصبی مرتبط را در بزرگسالی کاهش دهد. با تمرکز بر رژیم‌هایی سرشار از میوه، سبزیجات، غلات کامل و اسیدهای چرب امگا ۳، هر فرد و جامعه می‌تواند گامی مؤثر برای حفظ سلامت مغز خود در سال‌های آینده بردارد. با پیشرفت دانش در زمینه ارتباط تغذیه و مغز، به نظر می‌رسد رویکردهای تغذیه‌ای نقشی مرکزی در مبارزه جهانی با دمانس ایفا خواهند کرد.