کشف فلز فرازمینی در گنجینه عصر برنز ویینا اسپانیا

کشف فلز فرازمینی در گنجینه عصر برنز ویینا

باستان‌شناسان شواهد قاطعی پیدا کرده‌اند که نشان می‌دهد دو اثر باستانی از گنجینه معروف ویینا در اسپانیا، از آهن شهاب‌سنگ ساخته شده‌اند، نه از منابع زمینی. این دستاورد علمی توانمندی‌های فنی جوامع عصر برنز در شبه‌جزیره ایبری و همچنین ارتباط شگفت‌انگیز انسان‌های آن زمان با مواد فرازمینی، بیش از سه هزار سال پیش را آشکار می‌کند.

گنجینه ویینا که در سال ۱۹۶۳ در نزدیکی آلیکانته اسپانیا کشف شد، یکی از ارزشمندترین یافته‌های عصر برنز اروپا به‌شمار می‌رود و شامل ۶۶ شی زیبا، عمدتاً از جنس طلا است. با این حال، پژوهش‌گران اخیراً توجه خود را به یک دستبند ساده و یک نیم‌کره توخالی و پوسیده، با ظاهری شبیه به آهن جلب کرده‌اند. بررسی این دو شی، پرسش‌های عمیقی درباره مهارت فلزکاری و دانش مردم باستان در زمینه پدیده‌های کیهانی مطرح ساخته است.

زمینه علمی: نخستین استفاده از آهن شهاب‌سنگی

گذار از عصر برنز به عصر آهن در شبه‌جزیره ایبری به خوبی مستند شده است و فلزکاری صنعتی و استخراج آهن زمینی تا سال ۸۵۰ پیش از میلاد گسترش نیافته بود. در حالی که تاریخ‌گذاری گنجینه طلایی ویینا، اواسط تا اواخر عصر برنز (۱۵۰۰ تا ۱۲۰۰ پیش از میلاد) را نشان می‌دهد، که چندین قرن قبل از رواج فناوری آهن‌گری بوده است. این تفاوت زمانی سبب شد تا پژوهش‌گران درباره منشأ و روش ساخت این اشیای آهنی نادر تحقیق کنند.

در تمدن‌های پیش از عصر آهن، از جمله مصر باستان (مانند خنجر شهاب‌سنگی توت‌عنخ‌آمون)، استفاده از آهن شهاب‌سنگی، به دلیل منشأ آسمانی و ویژگی‌های منحصر به فرد، گاهی صورت می‌گرفت و اغلب این اشیا به عنوان سلاح یا نماد قدرت شناخته می‌شدند.

بررسی علمی اشیای عجیب گنجینه ویینا

تیمی به سرپرستی سالوادور روویرا-لورنس، رئیس سابق حفاظت موزه ملی باستان‌شناسی اسپانیا، منشأ دستبند و نیم‌کره توخالی را به‌طور دقیق بررسی کرد. پس از کسب مجوز از موزه باستان‌شناسی شهر ویینا، پژوهش‌گران با بهره‌گیری از روش‌های غیرمخرب مانند اسپکتروفتومتری جرم، به آنالیز عنصری این اشیا پرداختند.

آهن شهاب‌سنگی معمولاً با داشتن مقادیر بالای نیکل نسبت به آهن زمینی قابل شناسایی است. نمونه‌برداری‌ها از هر دو شی، سطح بالای نیکل را نشان داد که با وجود خوردگی سطحی، منشأ شهاب‌سنگی بودن این آثار را تأیید می‌کند.

پژوهشگران در مقاله اخیر خود اعلام کردند: «شواهد موجود نشان می‌دهد که این دستبند و نیم‌کره، نخستین اشیایی هستند که در شبه‌جزیره ایبری به آهن شهاب‌سنگی نسبت داده می‌شوند.» این کشف با زمینه تاریخی عصر برنز هماهنگ است و بازه زمانی تولید این اشیا بی‌نظیر را تأیید می‌کند.

پیامدها برای فناوری باستانی و تبادلات فرهنگی

این یافته‌ها پیشرفت فناوری فلزکاری در عصر برنز ایبری را به‌خوبی نشان می‌دهند. فلزکاران آن دوران، بدون انتظار برای توسعه فناوری استخراج آهن زمینی، موفق به شناسایی و به‌کارگیری آهن شهاب‌سنگی شدند. این موضوع حکایت از دقت بالای مشاهده و نوآوری در استفاده از مواد فرازمینی دارد و نشان می‌دهد اشیای آسمانی برای آنان باارزش بوده است.

همچنین حضور این مواد فرازمینی در گنجینه‌های برجسته‌ای چون ویینا، نماد اهمیت و ارزش آیینی شهاب‌سنگ‌ها در فرهنگ‌های باستانی است؛ موضوعی که در دیگر تمدن‌های مدیترانه و خاور نزدیک نیز دیده می‌شود.

چشم‌انداز تحقیقات آینده

گرچه این نتایج قانع‌کننده هستند، پژوهشگران معتقدند که پوسیدگی شدید سطح هر دو شی، دقت نتایج کنونی را محدود می‌سازد. با این حال، پیشرفت در فناوری‌هایی مانند اسپکتروفتومتری و میکروآنالیزهای غیرتهاجمی می‌تواند در آینده اطلاعات دقیق‌تری درباره روش ساخت و منشأ آهن شهاب‌سنگ و شبکه‌های فرهنگی عصر برنز فراهم آورد.

این یافته‌ها موجب بازنگری در جدول زمانی نوآوری‌های فناوری شده و ارتباط اروپاییان با پدیده‌های کیهانی را آشکار می‌سازد. مطالعه کنونی همچنین بر ارزش بررسی مجدد مجموعه‌های موزه‌ای با ابزارهای علمی جدید تاکید می‌کند.

جمع‌بندی

افشای این که دو اثر از گنجینه ویینا با آهن شهاب‌سنگی ساخته شده‌اند، درک ما از متالورژی باستانی و تعامل جوامع ایبری عصر برنز با مواد فرازمینی را بنیاداً متحول می‌کند. این یافته، نشان‌دهنده توانمندی فنی و کنجکاوی فرهنگی ملت‌های اروپا در استفاده از فلزات آسمانی است. با پیشرفت روش‌های تحلیل علمی، در آینده می‌توان به بینش‌های شگفت‌انگیزتری درباره نوآوری‌های انسان‌های اولیه و ارتباطشان با کیهان دست یافت.