ارتباط مصرف طولانی مدت قرص ضدبارداری دزوژسترل با افزایش ریسک مننژیومای مغزی

مرور کلی: پژوهش جدید و ارتباط دزوژسترل با ریسک مننژیومای مغزی

یک مطالعه بزرگ اپیدمیولوژیک نشان داده است که مصرف طولانی مدت قرص ضدبارداری دزوژسترل می‌تواند احتمال ابتلا به مننژیوما، تومور مغزی عموماً خوش‌خیم، را در زنان اندکی افزایش دهد. اگرچه این ریسک به طور کلی پایین باقی می‌ماند، اما این تحقیق بار دیگر بر اهمیت ایمنی مصرف بلندمدت روش‌های هورمونی پیشگیری از بارداری و لزوم گفتگوهای شخصی‌سازی‌شده میان بیماران و پزشکان تأکید دارد.

پیشینه علمی: قرص‌های هورمونی و سلامت مغز

مننژیوم‌ها تومورهایی هستند که در غشاهای پوشاننده مغز و نخاع رشد می‌کنند. با وجود اینکه اغلب غیرسرطانی‌اند، می‌توانند با ایجاد علائمی چون سردرد، تشنج یا اختلالات بینایی همراه باشند و در برخی موارد به جراحی نیاز دارند. طی دهه‌های اخیر، توجه علمی به ارتباط احتمالی بین درمان‌های هورمونی و ریسک مننژیوم افزایش یافته است؛ به ویژه در مورد داروهای پروژستینی مصنوعی مانند دزوژسترل، که نقش آن‌ها در تومورهای حساس به هورمون مطرح شده است.

دزوژسترل نسخه‌ای مصنوعی از پروژسترون است؛ هورمونی که کنترل چرخه قاعدگی و حفظ بارداری را بر عهده دارد. پروژستین‌ها در قرص‌های ضد بارداری به وفور استفاده می‌شوند و پیشتر نیز احتمال ارتباط آن‌ها با بروز برخی تومورها از جمله مننژیوما مطرح شده بود.

جزئیات مطالعه: بررسی ریسک با داده‌های گسترده

این تحقیق، توسط آژانس ملی ایمنی دارو و فرآورده‌های سلامت فرانسه انجام شده و سوابق پزشکی ۹۲,۳۰۱ زن با میانگین سنی نزدیک به ۶۰ سال را بررسی کرده است. تیم پژوهشی با رویکرد مشاهده‌ای مورد-شاهدی، ۸,۳۹۱ زن که تحت عمل جراحی مننژیوم قرار گرفته بودند را با گروه کنترلی که تومور مغزی نداشتند مقایسه کردند.

یافته‌ها نشان داد زنانی که بیش از پنج سال متوالی دزوژسترل مصرف کرده بودند، ریسک ابتلا به مننژیوم جراحی‌پذیر برایشان حدود ۱ در ۱۷,۳۳۱ نفر بود. این در حالی است که این ریسک در افرادی که کمتر از پنج سال از این دارو استفاده کرده بودند، حدود ۱ در ۶۷,۳۰۰ نفر بود. بنابراین هرچند ریسک کاملاً ناچیز است، اما با مصرف طولانی مدت افزایش می‌یابد.

نکته قابل توجه اینکه طراحی این مطالعه مشاهده‌ای است و بنابراین نمی‌تواند به طور قطعی اثبات کند که دزوژسترل علت قطعی مننژیوما است؛ صرفا یک ارتباط احتمالی مطرح می‌شود. با این حال، پژوهشگران توصیه می‌کنند مصرف طولانی مدت این دارو با احتیاط همراه باشد و زنان تحت پایش منظم به ‌ویژه در دوز ۷۵ میکروگرم برای بیش از پنج سال قرار گیرند.

تأثیرات بر انتخاب روش ضدبارداری و پایش بیماران

این پژوهش همچنین یافته‌هایی اطمینان‌بخش ارائه می‌دهد؛ برای نمونه، مشخص شده است که افزایش ریسک مننژیوما معمولاً حدود یک سال پس از قطع مصرف دزوژسترل کاهش یافته و به حالت عادی برمی‌گردد. این برگشت‌پذیری با شواهد بالینی درباره سایر تومورهای ناشی از پروژستین نیز همخوانی دارد، و گاهی با قطع دارو نیاز به جراحی وجود ندارد.

به گفته نویسندگان پژوهش: «پایش مننژیوما باید به ویژه برای زنانی انجام شود که بیش از پنج سال متوالی دزوژسترل با دوز ۷۵ میکروگرم دریافت کرده‌اند، چرا که در این گروه ریسک اندکی مشاهده شد.» این موضوع بر اهمیت ارزیابی ریسک فردی در انتخاب مناسب‌ترین قرص ضدبارداری برای هر زن مؤکد است.

توضیحات کارشناسان نشان می‌دهد این یافته‌ها نباید باعث نگرانی یا اضطراب زنان شود، بلکه باید زمینه گفت‌وگو با پزشک را درباره انتخاب بهترین روش پیشگیری از بارداری فراهم کند. دکتر ژیل ریوتر، جراح مغز و اعصاب، بیان کرد که در صورت توقف دزوژسترل، اغلب تومور پسرفت می‌کند و شاید نیازی به جراحی نباشد. همچنین، دکتر جینو پکوارو، متخصص زنان و زایمان، افزود: «این مطالعه دلیلی برای نگرانی ندارد، اما زنان را به بحث با پزشک درباره گزینه‌های مناسب‌تر قرص ضدبارداری تشویق می‌کند.»

در همین بررسی، محققان تأثیر لونورژسترل، دیگر پروژستین رایج در قرص‌های ضدبارداری، را نیز تحلیل کردند و خوشبختانه ارتباطی بین مصرف طولانی مدت لونورژسترل (بیش از پنج سال) و افزایش ریسک مننژیوما نیافتند؛ بنابراین این دارو ممکن است به ویژه برای زنان مسن‌تر یا دارای ریسک بالاتر، گزینه‌ای ایمن‌تر تلقی شود.

جمع‌بندی

در مجموع، مصرف درازمدت قرص ضدبارداری دزوژسترل با افزایش جزئی ریسک بروز مننژیومای مغزی – که عموماً توموری خوش‌خیم است – همراه است. هرچند میزان مطلق این ریسک ناچیز است، اما یافته‌های اخیر بر ضرورت تصمیم‌گیری آگاهانه، مشاوره تخصصی و پایش سلامت منظم برای زنان مایل به استفاده از روش‌های هورمونی بلندمدت تأکید دارد. تغییر روش به داروهایی نظیر لونورژسترل می‌تواند این ریسک را کاهش دهد، اما همواره باید انتخاب مناسب از طریق مشورت با پزشک انجام شود. همچنین، تحقیقات پیرامون ایمنی انواع مختلف قرص‌های ضدبارداری همچنان به ارتقا سلامت زنان و بهبود استانداردهای ایمنی مغزی کمک خواهد کرد.